Obiegowa opinia głosi, że wszystkie fundusze obligacyjne są bezpiecznymi instrumentami inwestycyjnymi i z powodzeniem mogą być stosowane jako zamiennik lokat bankowych. To nieprawda.
Każda inwestycja, również w fundusz obligacyjny, niesie za sobą pewne ryzyko. Aby to ryzyko zminimalizować, przed podjęciem inwestycji klient powinien dokładnie zapoznać się z tym, w jakie obligacje inwestuje budzący jego zainteresowanie fundusz. Najprostszym rozwiązaniem jest przestudiowanie raportu funduszu, który jest publikowany dwa razy do roku. Kolejnym, łatwo dostępnym dokumentem, jest „Karta Funduszu”. Niestety, choć dostęp do tych dokumentów jest łatwy – oba można znaleźć na stronach internetowych zarządzającego funduszem Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych – to jednak jest obarczony poważną wadą. Te dokumenty obrazują bowiem przeszłość, czyli inwestycje funduszu w minionym okresie. Tak więc czytając oba dokumenty klient pozna wprawdzie filozofię inwestycyjną, którą kieruje się zarządzający, ale nie będzie znał bieżącego składu portfela.
Bez wątpienia najbardziej bezpiecznym rodzajem funduszy jest ten inwestujący w obligacje skarbowe. To obligacje emitowane przez Skarb Państwa lub instytucje blisko z nim związane. W Polsce jest to na przykład Bank Gospodarstwa Krajowego, w innych krajach swoje obligacje emitują również banki centralne.
– tłumaczy Wojtek Kseń,
współzarządzający subfunduszem Caspar Ochrony Kapitału
Oczywiście i tu istnieje pewne ryzyko, bo teoretycznie państwo również może zbankrutować, ale przy zachowaniu pewnej ostrożności, takie zagrożenie jest minimalne. Ostrożność polega na tym, aby inwestować w obligacje państw, które prowadzą rozsądną politykę gospodarczą.
– dodaje Wojtek Kseń
Inwestor, który chce mieć w swoim portfelu fundusz obligacji skarbowych może wybrać taki, który inwestuje w polskie lub zagraniczne obligacje skarbowe, a z pewnością znajdzie na rynku również propozycje mieszane. W dwóch ostatnich wypadkach musi jednak brać pod uwagę ryzyko walutowe. Stopa zwrotu z takich funduszy będzie bowiem zależna od notowań złotówki wobec waluty emitenta. Przed ryzykiem walutowym można się oczywiście zabezpieczyć – choć nigdy w stu procentach – ale to oznacza dodatkowy koszt, który spada na barki inwestora.
O ile fundusze inwestujące wyłącznie w obligacje skarbowe można uznać za w pełni bezpieczne, to inaczej rzecz ma się z funduszami inwestującymi w obligacje korporacyjne. Ich emitentami są firmy, a to zawsze niesie za sobą spore ryzyko. Firma może bowiem zbankrutować i nie wykupić swoich obligacji, a w ten sposób wpędzić fundusz w spore problemy. Dlatego warto sprawdzić, w obligacje jakich firm inwestuje fundusz. Inaczej bowiem przedstawia się sytuacja funduszu, który kupuje obligacje dużych spółek Skarbu Państwa – w Polsce mogą to być na przykład PKO BP, PZU, Orlen – lub duże firmy należące do międzynarodowych koncernów, a inaczej, gdy w portfelu znajdują się obligacje niewielkich spółek.
Ważne jest także, aby portfel funduszu był dobrze zdywersyfikowany, to znaczy, aby inwestycja w obligacje jednej firmy stanowiła niewielki procent całego portfela. Jak duży? Odpowiedź na to pytanie jest trudna, bo wiele zależy od wielkości funduszu. A to kolejna rzecz, na którą inwestor powinien zwrócić uwagę. Wielkość ma bowiem znaczenie – im fundusz większy, tym ryzyko dla klienta mniejsze. „Wpadka” z obligacjami korporacyjnymi jednej firmy mniej bowiem waży, gdy aktywa funduszu wynoszą 3 mld zł i są zainwestowane w setki pozycji, a znacznie więcej, gdy te aktywa mają wartość 50 mln zł i siłą rzeczy posiada mniejszą liczbę obligacji w portfelu. W każdym jednak wypadku przed podjęciem decyzji o inwestycji warto sprawdzić największe pozycje i wybrać taki, w którym obligacje jednej firmy nie przekraczają 1-2%.
Kolejny krok, który inwestor powinien poczynić to sprawdzenie, jakie to pozycje.
Zdarza się, że fundusze inwestują w obligacje spółek mało na rynku znanych i mało „przejrzystych”. Bywają nawet obligacje spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Czasem taki fundusz może przynieść wyższe zyski, ale klient powinien mieć na uwadze, że oznacza to zwielokrotnione ryzyko. Problem w tym, że poznanie rzeczywistej kondycji finansowej takich emitentów jest bardzo trudne. W praktyce indywidualny inwestor może mieć z tym duże trudności. Bierze więc na siebie duże ryzyko. Ostrożnym inwestorom, którzy godzą się na obligacje korporacyjne zalecałbym tylko takie fundusze, które inwestują w duże spółki publiczne, czyli notowane na giełdzie.
– tłumaczy Wojtek Kseń
Wojtek Kseń, absolwent Wyższej Szkoły Handlowej HEC w Paryżu, który ma za sobą pracę w JP Morgan i londyńskim oddziale BNP Paribas, ma licencję maklera papierów wartościowych, a od kilku lat jest związany z Caspar Asset Management SA, radzi, aby wybierając fundusz inwestycyjny zwrócić uwagę na doświadczenie zarządzających. Na rynku kapitałowym doświadczenie ma bowiem znaczenie fundamentalne i z reguły chroni klientów przed katastrofą.
Bardzo istotnym czynnikiem, który powinien mieć wpływ na wybór funduszu obligacji są opłaty. W obecnej sytuacji ich wielkość nie powinna przekraczać 1%. Wyższe powodują, że nasza stopa zwrotu obiecywana przez fundusz będzie znacząco obniżona. Przy czym inwestor powinien zażądać od doradcy wykazu wszystkich opłat, zdarza się bowiem, że niektóre fundusze obarczają swoich klientów nie tylko opłatą za zarządzanie, ale również opłatą dystrybucyjną.
Wielu inwestorów jest skłonnych podjąć ryzyko, bo często właśnie to daje nadzieję na wyższą stopę zwrotu. To zrozumiała strategia, ważne jednak, aby inwestor zdawał sobie sprawę, że kupując określony fundusz musi się z ryzykiem liczyć, że nie kupuje produktu w pełni bezpiecznego.
Piotr Gajdziński
Złote zasady dla osób inwestujących w fundusze obligacyjne:
- Dokładnie sprawdź portfel funduszu.
- Zwróć uwagę, czy fundusz inwestuje w obligacje skarbowe, czy również korporacyjne.
- Poznaj stopień dywersyfikacji portfela.
- Sprawdź doświadczenie zespołu zarządzającego.
- Zapoznaj się z opłatami, którymi zostaniesz obarczony.
- Unikaj „super okazji” i „złotych strzałów”, bo one z reguły kryją za sobą duże ryzyko.
